Klostrofobi Nedir?
Klostrofobi, kapalı veya dar alanlarda kalma korkusudur. Yunanca claustrum (kapalı yer) ve phobos (korku) kelimelerinden türetilmiştir. Klostrofobisi olan kişiler asansör, tünel, uçak kabini, MR cihazı gibi ortamlarda yoğun endişe ve panik yaşar.
Klostrofobi bir tür özgül fobidir. Kişi, tehlikeli olmadığını bildiği halde kaçma isteği duyar. Bu durum günlük hayatı etkileyebilir, iş veya sosyal yaşamda kısıtlamalar yaratabilir.
Klostrofobinin Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler genellikle kapalı alana girildiğinde veya girme düşüncesiyle tetiklenir. Hem fiziksel hem duygusal tepkiler ortaya çıkar.
Fiziksel Belirtiler
Kalp çarpıntısı
Nefes darlığı
Terleme
Baş dönmesi
Bulantı
Boğulma hissi
Göğüste sıkışma
Sıcak basması veya titreme
Duygusal Belirtiler
Kontrolü kaybetme korkusu
Ölüm ya da bayılma korkusu
Panik atak gelişeceği endişesi
Kapana kısılma hissi
Bu belirtiler kişinin kapalı alanlardan kaçınmasına yol açar. Bazı kişiler önceden asansör planı yapar ya da MR gibi tıbbi tetkiklerden uzak durur.
Klostrofobinin Nedenleri Nelerdir?
Klostrofobinin tek bir sebebi yoktur. Çoğu zaman çeşitli faktörlerin etkisiyle gelişir.
Geçmiş Travmatik Deneyimler
Çocuklukta karanlık bir odada kilitli kalma
Asansörde mahsur kalma
Boğulma ya da nefessiz kalma tehlikesi yaşama
Öğrenilmiş Davranışlar
Ailede klostrofobisi olan birini gözlemleme
Tehlikeli olmayan durumlara aşırı korku yükleme
Beyin Kimyası ve Genetik Yatkınlık
Beynin korku merkezinin (amigdala) daha hassas çalışması
Genetik eğilim
Kişilik Özellikleri
Kontrol kaybına karşı aşırı hassasiyet
Kaygılı mizaç
Kimlerde Daha Sık Görülür?
Klostrofobi kadınlarda erkeklerden biraz daha yaygın görülür. Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar. Uzun süre fark edilmeden devam edebilir, yetişkinlikte tetikleyici bir olayla belirginleşir.
Yaygın risk faktörleri:
Kaygı bozukluğu öyküsü
Panik bozukluğu geçmişi
Çocukluk travmaları
Aşırı korumacı aile ortamı
Klostrofobi Hangi Durumlarda Ortaya Çıkar?
Belirtiler çoğunlukla şu ortamlarda tetiklenir:
Asansör
Tünel
Uçak kabini
Toplu taşıma araçları (metro, otobüs)
Kalabalık dar koridorlar
MR veya tomografi cihazları
Küçük odalar
Bu durumlar öncesinde bile kaygı yükselmeye başlayabilir. Bazı kişiler bulundukları ortamdan hemen kaçmak ister.
Klostrofobi Nasıl Tedavi Edilir?
Klostrofobi tedavisi mümkündür ve bilimsel yöntemlerle önemli ilerlemeler sağlanabilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Olumsuz düşüncelerin sorgulanması
Kapalı alanlara dair felaket senaryolarının yeniden yapılandırılması
Kaçınma davranışlarının azaltılması
Maruz Bırakma Terapisi
Aşamalı olarak kapalı ortamlara girme pratiği
Kontrollü ve güvenli deneyimler
Kaygının tolere edilebilir düzeye inmesi
Gevşeme Teknikleri
Nefes egzersizi
Kas gevşetme
Dikkat odaklama çalışmaları
İlaç Tedavisi
Gerektiğinde kısa süreli anksiyolitikler (doktor kararıyla)
Profesyonel destek ile tedavi süresi kısalır ve kalıcı iyileşme sağlanır.
Günlük Hayatta Uygulanabilecek Yöntemler
Klostrofobi belirtilerini hafifletmek için bazı pratik önerileri günlük rutininize dahil edebilirsiniz.
Nefes Egzersizi (4-4-4-4 Tekniği)
4 saniye derin nefes alın
4 saniye tutun
4 saniyede nefesi bırakın
4 saniye bekleyin
4 tur tekrar edin
Düşünceleri Yeniden Çerçeveleyin
“Buradan çıkamam” yerine
“Bu alan güvenli, nefes alabiliyorum” cümlesini hatırlayın
Dikkat Dağıtma
Yanınızda küçük bir stres topu taşıyın
Telefonunuzda rahatlatıcı müzik açın
Çevrenizdeki nesneleri sayın
Destek Alın
Yakınınıza önceden haber verin
Birlikte gitmeyi tercih edin
Hazırlıklı Olun
Kapalı alanlarda en rahat olduğunuz konumu seçin
Gerekirse görevliye durumunuzu anlatın
Ne Zaman Destek Almalısınız?
Aşağıdaki durumlarda mutlaka profesyonel destek önerilir:
Belirtiler günlük hayatı önemli ölçüde engelliyorsa
Kaçınma davranışlarınız giderek artıyorsa
Kaygı dayanılmaz hale geliyorsa
Panik atak sıklığı fazlalaşıyorsa
Unutmayın, klostrofobi tedavi edilebilir bir durumdur.
Hanzade Psikoloji olarak Bakırköy’de klostrofobi tedavisi, danışmanlık ve terapi desteği sunuyoruz. Daha fazla bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
