Şema Terapisinin Temel Prensipleri
Şema terapisi, bireyinçocukluk döneminden itibaren gelişen ve yetişkinlikte de etkisini sürdüren kalıplaşmış düşünce, duygu ve davranış örüntülerini (şemaları) fark etmesini, anlamlandırmasını ve dönüştürmesini amaçlayan bir psikoterapi yaklaşımıdır. Jeffrey Young tarafından geliştirilen bu terapi modeli, bilişsel davranışçı terapi, bağlanma kuramı, nesne ilişkileri ve gestalt terapi gibi çeşitli psikoterapi ekollerinin bütünleşmesiyle oluşmuştur.
Şemalar, kişinin kendisi, diğer insanlar ve dünya hakkında geliştirdiği temel inanç kalıplarıdır. Çocukluk çağında ortaya çıkan bu şemalar, genellikle duygusal ihtiyaçların yeterince karşılanmaması sonucu oluşur. Örneğin:
Sevgi görmeme
Aşağılanma
Yalnız bırakılma
Aşırı koruyuculuk gibi yaşantılar, yetişkinlikte tetiklenen kalıcı izler bırakabilir.
Hanzade Psikoloji olarak Bakırköy’de uyguladığımız şema terapi seanslarında, kişinin bu köklü inanç kalıplarını fark etmesi ve değiştirmesi için yapılandırılmış bir yol haritası izlenir.
Şemalar Nasıl Oluşur?
Her bireyin doğuştan gelen bazı temel ihtiyaçları bulunur: güven, bağlılık, özerklik, kabul, özgüven gibi. Çocukluk döneminde bu ihtiyaçlar yeterince karşılanmadığında, birey yaşadığı olumsuz duyguları anlamlandırmak için zihinsel kalıplar (şemalar) geliştirir.
Bu kalıplar başlangıçta koruyucu bir işlev görür. Ancak ilerleyen yaşlarda kişi için bir kısıtlayıcı hale gelir ve hayatını tekrar eden sorun döngülerine sokar.
Örnek: Çocukken terk edilmiş biri, yetişkinlikte de her an terk edileceğine inanarak aşırı kaygılı ve bağımlı ilişkiler kurabilir.
Bakırköy’de kliniğimizde yürüttüğümüz terapilerde, bu döngüyü kırmaya yönelik teknikler uygulanır. Seanslarda, danışan ile birlikte şemanın kökeni incelenir ve daha işlevsel inanç sistemleri geliştirilir.
Şema Terapisinin Hedefleri Nelerdir?
Şema terapisi, kısa vadede semptomları azaltmanın ötesinde daha derin bir iyileşmeyi hedefler. Temel hedefler şunlardır:
✅ Kişinin temel duygusal ihtiyaçlarının fark edilmesi ve karşılanması
✅ Şemaların nasıl oluştuğunu anlaması
✅ Yaşam kalitesini bozan davranış kalıplarının dönüştürülmesi
✅ Sağlıklı yetişkin modunun güçlendirilmesi
✅ Kendi içindeki yaralı çocuk yanının iyileştirilmesi
Hanzade Psikoloji Bakırköy kliniğinde şema terapisi süreci, tüm bu hedeflere ulaşmak için bilimsel yöntemlerle desteklenir.
Sık Karşılaşılan Şema Türleri
Şema terapisinde birçok farklı şema tanımlanmıştır. En sık görülen bazı şemalar:
Terk Edilme Şeması: Sevilen kişilerin mutlaka terk edeceğine dair inanç.
Kusurluluk / Utanç Şeması: Temelde değersiz, eksik veya sevilmez olduğu duygusu.
Bağımlılık / Yetersizlik Şeması: Tek başına karar veremeyeceğine dair düşünce.
Duygusal Yoksunluk Şeması: Kimsenin duygusal ihtiyaçlarını anlamayacağı veya karşılamayacağı inancı.
Yüksek Standartlar Şeması: Sürekli daha iyi olma zorunluluğu hissi.
Hakkaniyetsizlik Şeması: Hayatın adil olmadığına dair aşırı hassasiyet.
Bu şemalar genellikle çocuklukta ebeveyn tutumları, travmalar veya ihmal nedeniyle köklenir. Bakırköy’deki merkezimizde danışanlarımızla beraber bunları ele alıyor, her bir şemanın kökenini ve sürdürücü faktörlerini keşfediyoruz.
Şema Terapi Süreci Nasıl İlerler?
Hanzade Psikoloji kliniğinde şema terapisi, yapılandırılmış ve aşamalı bir süreçtir.
1️⃣ Değerlendirme ve Formülasyon
Danışanın şemalarının, baş etme stillerinin ve yaşam öyküsünün detaylı analizi yapılır.
2️⃣ Şema Modlarının Tanınması
Şemalarla beraber ortaya çıkan duygusal durumlar, düşünceler ve davranış kalıpları belirlenir.
3️⃣ Farkındalık ve Yeniden Çerçeveleme
Danışan, yaşadığı duyguların ve otomatik düşüncelerin şemalarla ilişkisini anlamaya başlar.
4️⃣ Deneyimsel Teknikler
Görselleştirme, rol oynama ve sandalye çalışmaları ile şemalara duygusal düzeyde temas edilir.
5️⃣ Davranışsal Denemeler
Yeni, daha sağlıklı davranışlar kademeli olarak hayata entegre edilir.
Her seans, danışanın ihtiyaçlarına göre özelleştirilir ve ilerleme düzenli takip edilir.
Şema Terapi Kimler İçin Uygundur?
Şema terapisi, özellikle şu durumlarda etkili bulunmuştur:
Kişilik bozuklukları (özellikle borderline ve narsistik)
Uzun süreli ilişki problemleri
Düşük benlik saygısı
Travma öyküsü
Kendini sabote eden davranış örüntüleri
Duygusal yoksunluk hissi
Şema Terapi ve Bilişsel Davranışçı Terapi Farkı
Bilişsel davranışçı terapi daha çok semptom odaklı ve kısa süreli müdahaleler sunarken, şema terapisi çocukluk kökenli kalıpların derinlemesine çalışılmasına odaklanır. Şema terapi, kök inançları dönüştürmek ve uzun vadede sürdürülebilir değişim sağlamak için geliştirilmiş bütüncül bir yöntemdir.
Seanslar Nasıl Planlanır?
Seanslar haftada bir düzenli görüşme şeklinde planlanır.
Her seans ortalama 50 dakika sürer.
İhtiyaçlara göre süreç kısa, orta veya uzun vadeli terapi olarak şekillenir.
Online veya yüz yüze seçenekler mevcuttur.
Şema Terapisi Sonuçları
Bilimsel araştırmalar, şema terapisinin özellikle kişilik bozukluklarında ve kronik sorun döngülerinde etkili sonuçlar verdiğini göstermektedir. Terapinin sonunda danışan:
✅ Daha güçlü bir özdeğer algısı geliştirir
✅ Tekrarlayan ilişki sorunlarını fark eder ve dönüştürür
✅ Duygusal ihtiyaçlarını ifade edebilir hale gelir
✅ Sağlıklı sınırlar koymayı öğrenir
✅ Yaşam kalitesini artırır
Şema Terapi İçin Bizimle İletişime Geçin
Hanzade Psikoloji Bakırköy kliniğimizde deneyimli uzmanlarımızla şema terapisi sürecine başlamak ve detaylı bilgi almak için iletişim kanallarımızdan bize ulaşabilirsiniz.
